Kronik Hepatit B ve Delta (Hepatit D) Koenfeksiyonu: Tedavi Seçenekleri
Kronik Hepatit B ve Delta (HDV) koenfeksiyonu, karaciğer üzerinde ciddi ve hızlı ilerleyen hasar riski taşıyan kompleks bir durumdur. Hepatit D virüsü, çoğalmak için Hepatit B virüsünün yüzey antijenine (HBsAg) ihtiyaç duyar. Bu nedenle, tedavi her iki virüsü de hedeflemek veya onların etkilerini engellemek üzerine kuruludur. Mevcut tedavi seçenekleri sınırlı olmakla birlikte, son yıllarda önemli gelişmeler kaydedilmiştir.
1. Pegile İnterferon Alfa (Peg-IFNα) Tedavisi
Bu, uzun yıllardır kronik HDV enfeksiyonu için en yaygın kullanılan ve onaylanmış tedavi yöntemidir. - Etki Mekanizması: Bağışıklık sistemini uyararak antiviral etki gösterir ve virüsün çoğalmasını engeller.
- Uygulama: Genellikle haftada bir kez cilt altı enjeksiyon şeklinde uygulanır. Tedavi süresi en az 48 hafta (yaklaşık 1 yıl) olarak önerilir, ancak hastanın yanıtına göre uzatılabilir.
- Etkinlik: Hastaların yaklaşık %25-30'unda tedavi sonunda HDV RNA'sının tespit edilemez seviyelere inmesi (virolojik yanıt) sağlanabilir. Tedavi kesildikten sonra sürdürülebilir yanıt oranları daha düşüktür.
- Yan Etkiler: Önemli yan etkileri olabilir. Bunlar arasında grip benzeri semptomlar (ateş, halsizlik), depresyon, kan hücrelerinde azalma (nötropeni, trombositopeni) ve tiroid bozuklukları sayılabilir. Bu nedenle tedavi sırasında yakın takip gereklidir.
2. Nükleoz(t) id Analogları (NAs) - Hepatit B'yi Baskılama
Bu ilaçlar (Tenofovir, Entekavir) sadece Hepatit B virüsünün çoğalmasını baskılar. HDV'yi doğrudan etkilemezler. - Kullanım Amacı: HDV'yi tedavi etmek için tek başına yeterli değillerdir. Ancak, Hepatit B'nin neden olduğu karaciğer hasarını azaltmak ve siroz/kanser riskini düşürmek için kullanılırlar. Peg-IFNα tedavisi alan hastalarda, altta yatan HBV aktivitesini kontrol altında tutmak için sıklıkla birlikte reçete edilirler.
3. Yeni Gelişen ve Umut Vadeden Tedaviler
Son yıllarda HDV'nin yaşam döngüsüne özgü hedeflenen tedaviler üzerinde yoğun çalışmalar yapılmaktadır. - Bulevirtide (Hepcludex®): 2020'de Avrupa'da onaylanan bu ilaç, bir giriş inhibitörüdür. HDV virüsünün karaciğer hücrelerine girmesini engelleyerek etki gösterir. Monoterapi (tek başına) veya Peg-IFNα ile kombinasyon halinde kullanılabilir. Ümit verici virolojik yanıt oranları bildirilmiştir ve tedavi seçeneklerini genişletmiştir.
- Prenilasyon Inhibitörleri (Lonafarnib): HDV'nin çoğalması için gerekli olan bir enzimi (prenilasyon) bloke eder. Halen klinik araştırma aşamasındadır, genellikle diğer ilaçlarla (Ritonavir) kombinasyon halinde kullanılmaktadır.
- Nucleic Acid Polymers (NAPs): Virüsün karaciğerden temizlenmesine yardımcı olabilir ve halen araştırma aşamasındadır.
4. Karaciğer Nakli (Transplantasyon)
- Kullanım Amacı: İleri evre siroz veya karaciğer yetmezliği gelişmiş hastalar için tek kalıcı tedavi seçeneğidir.
- Önemli Not: Nakilden sonra, vücutta kalan Hepatit B virüsünün yeni karaciğeri enfekte etmesini önlemek için yüksek doz Hepatit B immün globulini (HBIG) ve nükleoz(t) id analogları ile ömür boyu profilaksi (koruyucu tedavi) uygulanır. HDV'nin tekrarlama riski, HBV'ye göre daha düşüktür.
Özet ve Genel Yaklaşım
- Güncel standart tedavi, 48 hafta veya daha uzun süreli Pegile İnterferon Alfa tedavisidir.
- Bulevirtide gibi yeni ilaçlar tedavi şemasına dahil olmaya başlamıştır.
- Nükleoz(t) id analogları, HBV'yi baskılamak için genellikle tedaviye eklenir.
- Tedavi kararı, hastanın karaciğer hastalığının evresi, viral yük, genotip ve diğer bireysel faktörlere göre bir hepatoloji uzmanı tarafından verilmelidir.
- Kronik Hepatit Delta, ciddi bir hastalık olduğundan, tedavi ve takip mutlaka bu konuda deneyimli bir merkezde yapılmalıdır.
|
